Ellen Peters

Ellen Peters (26) is een geboren Boeskool. Daar deden de studiejaren in Amsterdam, Groningen en Den Haag niks aan af. Sterker, de grote stad wakkerde haar hang naar thuisland Twente juist aan. En dus keerde de Tukker uit Oldenzaal terug naar de basis, met één probleem: ze sprak de taal niet. Zodoende schreef Ellen – samen met dialectoloog Harrie Scholtmeijer – een slim en leesbaar handboek: Twents voor Dummies.

Je bent geboren en getogen Twentse en sprak toch je eigen streektaal niet. Hoe kon dat?

“Het heeft een generatie overgeslagen, denk ik. Ik hoor het ook van vrienden die het wel graag zouden willen spreken. Mijn grootouders spraken het tegen elkaar, niet tegen hun kinderen. Dus mijn ouders kregen er wel wat van mee, maar gaven het niet meer door. In de periode dat ik opgroeide werd dialect als ‘dom’ of ‘niet netjes’ gezien. Onzin natuurlijk! Meertaligheid maakt juist slimmer, je doet meer kennis op van andere culturen.”

Wanneer kwam voor jou de omslag?

“Een kleine twee jaar geleden. Ik zag een vacature van het Twentehoes voor iemand die activiteiten organiseert die de Twentse taal en cultuur op de kaart zetten. Leek me mooi! Ik had altijd heimwee naar d’oale groond. Miste de mensen, de streek enorm. Die baan kreeg ik. En als ambassadeur van het Twents moest ik het toch zélf ook kunnen spreken, vond ik. Maar hoe leer je Twents? Er is geen echte taalcursus, terwijl het toch officieel onderdeel is van het erkende Nedersaksisch. Toen dacht ik: dan ga ik zelf maar een boekje maken.”

Je schreef Twents voor Dummies samen met Harrie Scholtmeijer. Een goeie combinatie?

“We vulden elkaar perfect aan. Hij is dialectoloog, benadert taal meer wetenschappelijk. Ik wilde het Twents vooral toegankelijk maken voor een jongere doelgroep. Het is een mooie mix geworden. Harrie is heel goed met grammatica, maar spelling kan ook droge stof zijn, dus zorgden we tussendoor voor een luchtige noot, met een ‘Twents testje’. Zoals deze: ken je een Twents drankje met zeventien klinkers? Coooooooooolaaaaaaa. Hahaha.”

Wat maakt het Twents bijzonder?

“Het is soms heel poëtisch. Met uitdrukkingen als oet de tied kommen als iemand overlijdt. In ons boek staat een voorbeeld van een hovenier die zijn hulp vraagt om het blad op de kar aan te stampen, zodat er meer in kan. Hij zegt dan: daanst mie doar es oaverhen. Een Tukker spreekt via een omweg over zijn gevoel. Zo vind ik ’t grip mie achter ’t vessie (het doet wat met me) erg mooi.”

Vond je het makkelijk om te leren?

“Mijn voordeel is dat ik uit deze streek kom, dus klanken als de o, de e en de eu heb ik van nature al wel. Maar sommige dingen vond ik lastig: de lange ij spreek je altijd uit als i, dus het wordt ‘wie goat’, maar weide gewoon weide. Terwijl ik rustig ‘wide’ zou zeggen.”

Is het erg om de taal verkeerd uit te spreken?

“Fouten maken mag, schaam je niet! Twents is echt een spreektaal, dus probeer het gewoon. Er is ook niet echt één Twents, de uitspraak kan een paar kilometer verderop al verschillen. Van Thea Kroese – hoedster van de streektaal in Twente – heb ik onwijs veel hulp gehad. Ze drukte me op het hart: doe het gewoon. Lezen, lezen, lezen en proat’n, proat’n, proat’n. Mijn vriend – die uit Borne komt – en ik praten soms een uurtje plat tegen elkaar, om te oefenen. Of we gaan bij oma op bezoek en spreken lekker in onze moerstaal.”

Blijft het Twents beter bewaard dankzij jullie boek?

“Als je de taal niet meer spreekt, verdwijnt-ie. Het Twents mag er zijn! Ik heb veel enthousiaste reacties gehad en merk dat de interesse voor streektaal weer toeneemt, op straat onder de jeugd, bij het voetbal. Twents wordt in de les op scholen gestimuleerd en de Universiteit Twente werkt aan een zorgrobot die Twents tegen bewoners praat. Ik hoop dat ons boekje mensen prikkelt om méér te leren en dat hier ook een goeie taalcursus aan wordt gekoppeld.”

Twents voor Dummies (uitgeverij BBNC) kost 9,99 euro en is bij iedere boekhandel te bestellen.