Schaalvergroting

Boer en ik rijden graag door de mooie Achterhoek. Hij kijkt wat zijn collega-boeren aan het doen zijn. Het laatste jaar wijst hij me vooral op boeren die flink uitbreiden: “Kijk, die boer heeft een vergunning gekregen voor 250 melkkoeien, maar hij kan de mest niet kwijt. Die moet worden afgevoerd en dat kost klauwen met geld! Die boer daar heeft zich in de nesten gewerkt met zijn grote stal. Hij heeft torenhoge schulden, met de huidige melkprijs is dat een ramp.”

Uitbreiding zorgt voor onrust. In Nieuwe Oogst staat een artikel waarin burgers én boeren zich zorgen maken over een melkveehouderij in Wichmond die een vergunning heeft aangevraagd voor het houden van 975 melkkoeien. De aanvrager heeft voldoende ammoniakrechten aangekocht, zodat aan de milieueisen kan worden voldaan, maar er spelen veel meer maatschappelijke zaken mee. Boeren hebben, net als andere bedrijfsleiders, een bedrijf te leiden, hun werkzaamheden liggen echter veel gevoeliger. Tegen een bedrijfsleider van een schroefjesfabriek zegt niemand: “U houdt geen rekening met het schroefjeswelzijn! Ze zitten met zijn duizenden in één doos! Komen ze wel buiten?’’ Dat maakt de veehouderij zo ingewikkeld: het werken met dieren. De woorden bedrijf en dieren in één zin noemen is niet leuk. Ik leg de kalfjes ook het liefst naast me op de bank.

LTO Noord, belangenbehartiger van de veehouderij, betwijfelt of het verstandig is om de vergunning voor 975 koeien af te geven. ‘We zien graag grondgebonden landbouw…waarbij weidegang wenselijk is…. Het is de vraag of dat past in dit gebied’. Landbouworganisaties zijn zich bewust van het slechte imago van schaalvergroting en intensieve veehouderij. Gevoelsmatig houd ik er ook niet van, al snap ik als partner van een veehouder echt wel wat de reden is. Je moet ervan leven.

Als Boer en zijn vader niet aan schaalvergroting hadden gedaan, was Boer allang geen boer meer geweest. Hij is de laatste der Mohikanen in de buurt. Toen Boer nog Boertje was, waren er in een straal van anderhalve kilometer nog minstens zes boerenbedrijven in functie. Ik vroeg Boer waarom zijn ouders doorboerden en de buren niet. “Je moet er tegen kunnen om met een grote schuld bij de bank te leven. En zeven dagen in de week te werken, vaak onder de kostprijs. Dat kan en wil niet iedereen.”

De familie kocht eind jaren 80 grond en Boer kocht in 2009 nog grond bij. Uitbreiden is geen optie meer: er ligt geen grond in de buurt en het is financieel onhaalbaar. We hebben geen opvolger, dus is het ook niet nodig. Boer zit de rit wel uit. De hypotheek is overzichtelijk, zodat hij niet in paniek hoeft te raken bij de huidige, lage melkprijs. Wat is wijsheid als jonge boer? Stoppen of meegaan in de schaalvergroting? De grondprijzen zijn enorm in Nederland. Boers vader kocht een hectare grond voor 20.000 gulden bij een melkprijs van 40 cent per liter. Als boeren nu grond kopen, kost het 50.000 euro per hectare, terwijl ze 30 cent voor een liter melk krijgen.

Boer hoeft zich niet meer bezig te houden met moeilijke keuzes: “Ik ben blij dat mijn vader destijds groter groeide, anders was ik nu timmerman geweest. Niks mis mee, maar ik ben liever Boer.”